به گفته مرتضی رئیسی رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور همه کلاس‌ها و مدارس کپری جمع‌آوری شده و هم اکنون تنها در استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان آن هم به تعداد اندک کلاس کپری وجود دارد.

رئیسی تصریح کرد:" هدف آموزش و پرورش و سازمان نوسازی حذف این نوع مدارس در سراسر کشور است."

رئیس سازمان نوسازی نگفت که چه نوع سازه ای جایگزین مدارس کپری شده است؟ رایج ترین جایگزین کپرها، کانکس و کانتینر است.

رئیس سازمان نوسازی افزود:" در آینده‌ای نزدیک تمامی کلاس‌هایی که بنا به شرایط اجتماعی هم ممکن است به وجود آمده باشند، حذف خواهند شد."

کپر به آلونک ها و سایبان هایی می گویند که در مناطق گرمسیری جنوب با شاخه و برگ درخت نخل ساخته می شوند و روی آنرا با حصیر می پوشانند.

برخی از مردمی که در خانه های کپری زندگی می کنند، روستایی و یک جا نشین هستند و در ماه های گرم که بیش از 8 ماه در سال است، درون کپرها زندگی می کنند.

عده ای از عشایر کشور هم که همراه با دام های خود کوچ می کنند و زندگی متحرک دارند، زمستان ها در زیر چادر و تابستانها درون کپر ها به سر می برند.

استفاده از کپر برای سکونت، ناشی از شرایط خاص اقلیمی و آب و هوایی مناطق جنوب کشور است. کپرها خنک تر از ساختمان و چادر هستند و خانه های کپری تحمل گرمای شدید این مناطق را آسان تر می کنند.

در برخی مناطق جنوب که مردم زیر کپر زندگی می کنند، مدرسه هم درون کپر تشکیل می شود.

شیوه اقتصاد و معیشت مردم در نوع مسکن آنها موثر است. همچنان که علت وجود مدارس چادری، حرکت ایل و سیار بودن مدرسه است، کپر هم نوعی تطابق با شرایط اقلیمی و شیوه معیشت مردم است.

بحث کپر زدایی از 10 سال پیش در آموزش و پرورش مطرح است. قرار بود که در سال 86، سازمان نوسازی جشن کپر زدایی را بر پا کند و اعلام کنند که همه مدارس کپری برچیده شده اند.

مدیر کل آموزش عشایری، سال 86 در انتقاد از مدارس کپری گفت:" تبدیل اکثر واحدهای کپری به فضاهای مناسب تر از قبیل کانتینر، کانکس یا حتی ساختمان باعث ارتقای وضعیت روحی دانش آموزان عشایر می شود."

وی افزود:" می توان با اختصاص تنها چهار میلیون تومان برای تبدیل یک واحد کپری به کانکس، بسیاری از مشکلات رفاهی دانش آموزان عشایر را برطرف کرد."

این سخن که دانش آموزان محرومی که داخل کپر و چادر درس می خوانند باید از رفاه و امکانات آموزشی مناسب برخوردار باشند حرف درستی است. اما آیا تبدیل کپر به قفس های آهنی باعث رفاه دانش آموزان می شود؟

البته رئیس سازمان نوسازی در گفت و گوی خود با ایسنا نگفته است که چه چیزی جایگزین کپر خواهد شد. اما بدون تردید جایگزینی کپرها با کانکس و کانتینر و در بعضی موارد ساختمان، راه حل مناسبی نیست.

برخورداری از معلم آموزش دیده و باانگیزه، تجهیزات آموزشی خوب، کمک هزینه تحصیلی، تغذیه و لباس مناسب، حق دانش آموزان مناطق محروم است، اما رفاه به معنای برچیدن کپرها و چادرها و اسکان آنها در کانتینر و کانکس نیست.

با هیچ استدلالی نمی توان ثابت کرد که دانش آموزان بلوچستانی داخل کانکس راحت تر خواهند بود. نصب کانتینر و کانکس و حتی ساختمان به جای کپر ممکن است وضع روحی دانش آموزان را بر خلاف تصور ارتقا ندهد و حتی بدتر هم بکند.

در تئوری های جدید تعلیم و تربیت بر امکانات نرم افزاری تاکید بیشتری می شود. معلم خوب و با انگیزه، برنامه درسی مناسب، روش های مدرن تعلیم و تربیت و وسایل کمک آموزشی، بسیار موثرتر از ساختمان مدرسه است.

کلمه کپرزدایی که ساخته و پرداخته مسوولان آموزش و پرورش است، دارای بار منفی نسبت به کپر و کپرنشینان است، در حالی که زندگی در کپر نوعی تطابق بین انسان و شرایط اقلیمی منطقه است همچنان که بادگیرها در یزد و خانه های یخی اسکیموها در قطب شمال چنین اند.

حذف کپرنشینی و چادرنشینی تنها در سایه توسعه اقتصادی و اجتماعی کل کشور و به خصوص در مناطق روستایی و ایل نشین حاصل می شود و نخست باید شیوه معیشت مردم تغییر کند. طبعا با تغییر شیوه سکونت، مدارس هم تبدیل می شوند.

این سخن آقای رئیسی که " تمامی کلاس‌های کپری که بنا به شرایط اجتماعی هم ممکن است به وجود آمده باشند، حذف خواهند شد " تامل برانگیز است. شاید بهتر باشد به جای حذف مدارس کپری برای اصلاح و بهینه سازی آنها تلاش کرد.

ماجرای شکست خورده تخته قاپوی عشایر را همه می دانیم. مکان و روش آموزش در مناطق مختلف کشور باید تابعی از فرهنگ و شیوه معیشت و زندگی مردمان بومی باشد.

اصل اساسی این است که همه کودکان ایرانی از جمله بچه های فقیر و برهنه در هر جای کشور با شکم سیر و لباس مناسب به مدرسه بروند و از معلم آموزش دیده و دلسوز و وسایل کمک آموزشی بهره مند باشند.